در تابستان سال ۱۹۸۶، یک چوپان قزاق‌تبار به نام زومان رمضان در دشت‌های وسیع سین‌کیانگ (Xinjiang) چین، به جسمی درخشان و سنگین برخورد کرد. این تکه فلز عجیب از دل زمین بیرون زده بود و نوری نقره‌ای‌رنگ بازتاب می‌داد. زومان نمی‌دانست چه چیزی پیدا کرده، اما حس کرد با پدیده‌ای فرازمینی طرف است. خیلی زود مردم روستا آن را «اشک خدا» نامیدند؛ هدیه‌ای از آسمان که بر زمین افتاده است.حال یک سوال مهم مطرح می شود براستی مالک اصلی شهاب سنگ کیست؟
تصویری از طبیعت سین‌کیانگ چین
برای بیش از دو دهه، این شهاب‌سنگ در محل خودش باقی ماند. و مردم آن را مقدس می دانستند. اما در سال ۲۰۱۱، مقامات دولتی بدون هماهنگی با زومان، شهاب‌سنگ را با جرثقیل برداشتند و به موزه‌ای در شهر ارومچی منتقل کردند. آن‌جا بود که اختلافی حقوقی و اجتماعی آغاز شد.
تصویری از زومان رمضان
وقتی آسمان با قانون زمین برخورد می‌کند
زومان به دادگاه شکایت کرد و ابتدا خواستار بازگرداندن شهاب‌سنگ شد. پس از رد اولیه، او درخواست ۶ میلیون یوان (نزدیک به یک میلیون دلار) به‌عنوان غرامت مطرح کرد. اما دادگاه درخواست را رد کرد، با این استدلال که شهاب‌سنگ «متعلق به دولت چین» است.
نکته‌ی جالب در این دعوی، ابهام قانونی در چین بود. در قوانین مربوط به «منابع طبیعی» چین، اشاره‌ای مستقیم به شهاب‌سنگ‌ها نشده است. ماده ۳ قانون منابع معدنی چین اعلام می‌کند که:
«مواد معدنی متعلق به دولت هستند، از جمله نفت، گاز، زغال‌سنگ، فلزات، عناصر کمیاب، و غیره.»
وکلا در دادگاه پرسیدند: «و غیره» دقیقاً به چه چیزهایی اشاره دارد؟ آیا یک شهاب‌سنگ هم جزو منابع طبیعی است؟ آیا چیزی که از فضا آمده، می‌تواند «منبع طبیعی چین» محسوب شود؟
دادگاه پاسخی روشن نداد، اما به طور ضمنی مالکیت را به نفع دولت اعلام کرد. نتیجه: «اشک خدا» همچنان در موزه‌ی دولتی باقی ماند و زومان نه سنگش را پس گرفت، نه خسارتی دریافت کرد.
شهاب سنگ اشک خدا
قوانین مالکیت شهاب‌سنگ در جهان
داستان زومان منحصر به چین نیست. موضوع مالکیت شهاب‌سنگ‌ها در کشورهای مختلف، قوانین و تفاسیر متفاوتی دارد:
- ایالات متحده آمریکا: اگر شهاب‌سنگی روی زمین شخصی بیفتد، متعلق به صاحب آن زمین است. در زمین‌های دولتی، دولت مالک شهاب‌سنگ است.
- دانمارک: هر شهاب‌سنگی، صرف‌نظر از محل کشف، متعلق به دولت است. اما دولت موظف است آن را با قیمت مناسب از یابنده بخرد.
- روسیه: پس از ثبت علمی، گاهی شهاب‌سنگ به مالک زمین واگذار می‌شود.
- هند: قوانینی مربوط به دوران استعمار هنوز در حال اجراست، اما تفسیر آنها مورد اختلاف است.
- ژاپن و فرانسه: مالکیت بسته به محل کشف و شرایط مالکیت زمین تفسیر می‌شود.
برخورد متفاوت کشورها نشان می‌دهد که شهاب‌سنگ‌ها، با وجود منشأ آسمانی، بر روی سیاره انسان ها گرفتار تفسیرهای سلیقه ای می شوند.
تصویری از پسر زومان به همراه شهاب سنگ اشک خدا
بیشتر بخوانید:
روایت یک شهاب سنگ قمری از تاریخچه پنهان ماه
شهاب‌سنگ‌ها؛ گنجینه‌هایی از فضا
شهاب‌سنگ‌ها در واقع تکه‌هایی از سنگ یا فلز هستند که از فضا وارد جو زمین می‌شوند. بیشتر آنها از کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری منشأ گرفته‌اند، اما برخی نیز از ماه یا مریخ جدا شده‌اند. هنگام ورود به جو، به دلیل سرعت بالا و اصطکاک شدید، سطح‌شان می‌سوزد. اما اگر به‌اندازه کافی بزرگ باشند، بخشی از آنها به زمین می‌رسد.
شهاب‌سنگی که زومان پیدا کرد، از نوع فلزی بود و حدود ۱۷ تن وزن داشت؛ یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های کشف‌شده در آسیا. به گفته کارشناسان، قیمت آن در بازار جهانی بیش از ۵ میلیون دلار برآورد شده است.
اما ارزش آن فقط مالی نیست. شهاب‌سنگ‌ها پنجره‌ای به گذشته‌ی کیهان هستند. مطالعه‌ی آنها می‌تواند اطلاعاتی در مورد پیدایش منظومه شمسی، ترکیب سیارات، و حتی منشاء عناصر سنگین به ما بدهد.
چه کسی مالک اصلی شهاب سنگ است؟
برای زومان و مردمش، این سنگ آسمانی نشانه‌ای از قداست و بخشش الهی بود. برای دولت، یک منبع طبیعی قابل مصادره. برای دانشمندان، سوژه‌ای ارزشمند برای پژوهش. و برای دلالان بازار، سنگی کمیاب با قیمت نجومی.
شاید مهم‌ترین سوال این باشد: آیا چیزی که از دل کیهان می‌آید، حق خصوصی افراد است یا ملک مشترک بشریت؟
جواب این سوال هنوز در هیچ قانون‌نامه‌ای نوشته نشده است. اما داستان «اشک خدا» نشان می‌دهد که وقتی قطعه سنگی پس از سفری طولانی از آسمان به زمین می‌افتد، سرنوشتش به دست قوانین خاکی تعیین می شود.
شکارچیان شهاب سنگ در محل یافتن شهاب سنگ اشک خدا به کمک فلزیاب به دنبال قطعاتی از آن می گردند
منابع:
نظرات کاربران